اما برخي از شكارچيان تنها به شكار حيواناتي مانند كل و بز بسنده نمي‌كنند؛ گاهي حتي پرندگان شكاري كه برخي از آنها نيز در خطر انقراض قرار دارند هدف گلوله اين شكارچيان قرار مي‌گيرند و از بين مي‌روند. اين‌گونه پرندگان كه تعدادي از آنها فقط در منطقه دنا زندگي مي‌كنند در معرض انقراض قرار دارند. اما در اين ميان انسان‌هايي هستند كه زندگي‌شان را وقف نجات اين پرنده‌ها و همچنين حيوانات زخمي كرده‌اند؛ انسان‌هايي كه لذت زندگي را نه در شكار بلكه در نجات يك پرنده يا حيوان زخمي مي‌دانند. عيسي فرهي‌نسب، دوستدار حيات‌وحش در شهرستان سي‌سخت در استان كهگيلويه و بويراحمد سال‌هاست كه براي نجات پرندگان شكاري و وحشي كه هدف شكارچيان قرار مي‌گيرند و همچنين حيوانات وحشي و اهلي كه زخمي مي‌شوند تلاش مي‌كند و به همين دليل «سفير دنا» لقب گرفته است. او سال‌هاست حافظ محيط‌زيست و پرندگان و جانوران وحشي و اهلي منطقه سي‌سخت است و تاكنون بيش از ۳۵۰ پرنده اهلي و شكاري بيمار و زخمي را درمان كرده و دوباره به دامن طبيعت بازگردانده است. اين مرد همچنين در خانه‌اش از ۲۰۰ گونه جانور كه در شكار غيرقانوني زخمي شده بودند مراقبت كرده و پس از درمان، آنها را به طبيعت و محيط زندگي‌شان بازگردانده است. اين مرد ۳۷ ساله، سال‌هاست كه با هزينه شخصي و با شور و علاقه‌اي وصف‌نشدني در راه پاسداشت از محيط‌زيست و حيات‌وحش استان از هيچ كاري دريغ نكرده است. او همه موفقيت‌هاي زندگي‌اش را مديون محبت به پرندگان و حيوانات زخمي مي‌داند و مي‌گويد تا زماني كه بتواند براي درمان آنها و بازگرداندن به دامن طبيعت دريغ نخواهد كرد. براساس اعلام سازمان بين‌المللي حفاظت از طبيعت و محيط‌زيست، از مجموع ۷۹گونه جانوري در معرض خطر در ايران ۱۲مورد مربوط به استان كهگيلويه و بويراحمد است. مهم‌ترين گونه‌هاي جانوري در معرض خطر در اين استان شامل گوزن زرد، كل و بز، كركس مصري، فاخته خاوري، خرس قهوه‌اي، عقاب شاهي و عقاب طلايي است و مهم‌ترين عامل انقراض اين حيوانات، شكار و پروژه‌هاي عمراني است.
- زادگاه پرندگان شكاري
شهر سي‌سخت مركز شهرستان دنا در ۳۵ كيلومتري ياسوج واقع شده و به‌دليل وجود كوهستان سرسبز به يكي از مناطق توريستي ايران تبديل شده است. اين منطقه محل زندگي گونه‌هاي مختلف پرندگان ، حيوانات‌وحشي و اهلي است. عيسي فرهي‌نسب با بيان اينكه فردوسي در شاهنامه علت نامگذاري اين منطقه را حضور 30پهلوان همراه با كيخسرو عنوان كرده است مي‌گويد: 30پهلوان قدرتمند ايران در اين منطقه حضور داشتند و همراه با كيخسرو از آنجا عبور كردند ولي اين پهلوانان در برف و سرماي گردنه كوهستاني گرفتار شده و جان باختند و به همين دليل نام سي‌سخت را بر اين منطقه قرار دادند. اين منطقه به‌دليل طبيعت بكر خود، زادگاه حيوانات و پرندگان اهلي و وحشي بسياري است و به‌همين دليل شكارچيان زيادي هر سال به اين منطقه مي‌آيند. وي ادامه مي‌دهد: از دوران كودكي علاقه بسياري به حيوانات داشتم. فرزند سوم خانواده بودم و كودكي‌ام در روستا سپري شد و هميشه با حيوانات دوست بودم. از آنها ترسي نداشتم و به همين دليل زماني كه با حيوانات‌وحشي روبه‌رو مي‌شدم فرار نمي‌كردم و سعي مي‌كردم با نزديك شدن به آنها اين حس را به آنها منتقل كنم كه من دوست آنها هستم. از همان كودكي علاقه زيادي براي كمك‌كردن به حيوانات زخمي داشتم. بار‌ها در كوه با روباه يا عقاب زخمي روبه‌رو مي‌شدم و از خانه براي آنها مخفيانه غذا مي‌بردم. آن قديم‌ها محيط‌زيست اين منطقه چنان بكر و دست‌نخورده بود كه كل و بزهاي وحشي و ساير جانوران و پرندگاني همچون كبك تا دم در خانه‌ها مي‌آمدند. اما امروز ديگر حتي خبري از كبك‌ها و حيوانات وحشي نيست. از بين رفتن محيط‌زيست توسط انسان‌ها و شكار اين حيوانات توسط شكارچيان باعث شده است نسل اين حيوانات منقرض شده و تا چند سال ديگر تنها بايد به فرزندان‌مان عكس اين حيوانات را نشان دهيم. او به ريشه‌هاي اين محبت نسبت به حيوانات اشاره مي‌كند: پدرم آشپز دانشسراي تربيت‌معلم بود و هميشه به من تأكيد مي‌كرد كه حيوانات، مهرباني و محبت انسان را به‌خوبي مي‌فهمند و آن را فراموش نمي‌كنند. در راه بازگشت از مدرسه به خانه اگر پرنده زخمي‌اي پيدا مي‌كردم آن را دور از چشم بقيه در پشت تخته سنگي مخفي مي‌كردم و هر روز برايش غذا مي‌بردم. بعد از پايان تحصيلات دبيرستان در مغازه قاب‌سازي مشغول به‌كار شدم و پس از مدتي در مغازه كار شيشه‌بري راه انداختم. بعد از ازدواج تصميم گرفتم حيوانات زخمي را در خانه‌ام درمان كنم تا دست شكارچيان به آنها نرسد.
- تيمار جانوران زخمي
سال ۸۸ يك بهله عقاب طلايي را كه گلوله به پايش اصابت كرده و يكي از بال‌هايش نيز شكسته بود در روستاي كريك شهرستان دنا پيدا كردم و به خانه بردم. از آنجا كه حياط خانه ما بزرگ است چند قفس بزرگ ساختم تا پرنده‌ها و حيوانات زخمي را در آنجا نگهداري و مراقبت كنم.
با استفاده از داروهاي گياهي پاي زخمي عقاب را درمان كردم و هر روز به او گوشت مي‌دادم. از آنجا كه نمي‌خواستم با بوي دست من آشنا شود و خوي شكار را فراموش كند سعي مي‌كردم با دستكش به او غذا بدهم. همچنين مرغ و خروس ذبح مي‌كردم و در قفس اين عقاب مي‌انداختم تا از گوشت شكار تغذيه كند. بعد از مدتي زخم‌هاي عقاب درمان شد. او را به كوهستان بردم تا دوباره به طبيعت بازگردد. لحظه پرواز اين پرنده شكاري كه بال‌هاي بسيار بزرگي داشت، زيبا و فراموش‌نشدني بود. پرندگان شكاري، حيوانات بسيار باهوشي هستند و بوي انسان را به‌خوبي تشخيص مي‌دهند و اگر گوشت شكار بوي انسان بدهد آن را نمي‌خورند. چندي قبل نيز عقاب طلايي كه در اثر اصابت گلوله تفنگ ساچمه، از ناحيه بال زخمي شده بود توسط پرسنل محيط‌زيست تحويل من شد كه پس از 2ماه مراقبت از اين پرنده كمياب در دامان طبيعت آزادش كردم. عقاب طلايي يكي از باشكوه‌ترين پرندگان شكاري در دنيا به‌شمار مي‌رود و اندازه طول بدن اين پرنده ۷۵ تا ۸۳ سانتي‌متر و پهناي دوبال آن بين ۱۹۰ تا ۲۳۰ سانتي‌متر است. زيستگاه اين نوع پرنده كوهسارهاي كم‌گياه و خشك و گاهي جنگل‌هاي كوهستاني، صخره‌هاي ساحلي و دشت‌هاست كه روي لبه پرتگاه‌ها و گاهي روي درخت آشيانه مي‌سازد و ازجمله پرندگان بومي ايران است. هر روز 2 تا 3 كيلو گوشت سفيد و قرمز به اين پرندگان خورانده مي‌شود تا اينكه به حالت طبيعي و اوليه خود بازگردند.
- لاشه‌هاي مسموم
فصل پاييز فصل شكار است و معمولا تا اوايل زمستان به طول مي‌انجامد. در اين فصل شكارچيان بسياري به منطقه دنا و زاگرس مي‌آيند. البته مجوز شكار آنها شكار كل و بز و حيوان‌هايي است كه در مجوز آنها مشخص شده است اما متأسفانه برخي از آنها كه شكارچيان بدون مجوز هستند اقدام به شكار پرنده‌ها به‌خصوص پرندگان شكاري مي‌كنند. در اين منطقه گونه‌هاي مختلف پرندگان شكاري زندگي مي‌كنند و شايد بتوان گفت تنوع گونه‌هاي آن در كشور بي‌نظير است. عقاب طلايي، عقاب‌هاي دشتي، سارگپه، بالابان، قرقي، شاهين و دليجه و مرغ‌ماهيخوار ازجمله پرندگان شكاري‌اي هستند كه در اين منطقه زندگي مي‌كنند. پرنده دال يكي از زيباترين پرندگاني است كه نسل آن رو به انقراض است و متأسفانه تعدادي از آن توسط شكارچيان شكار مي‌شود. اين روز‌ها و با نزديك شدن به فصل بهار، جفت‌گيري پرنده‌ها آغاز مي‌شود و شكار آنها ممنوع است. همه تلاش محيط‌بان‌ها و دوستداران محيط‌زيست اين است كه جلوي شكار اين پرنده‌ها را بگيرند كه البته تا حدودي نيز موفق بوده‌اند.
آقاي فرهي‌نسب اينها را مي‌گويد و ادامه مي‌دهد: علاوه بر زخمي‌شدن پرندگان شكاري و همچنين حيوانات وحشي و اهلي اين منطقه توسط شكارچيان تعدادي از آنها نيز مسموم مي‌شوند و اگر به‌موقع براي درمان آنها اقدام نكنيم از بين مي‌روند. ۵ ماه قبل پرنده شكاري‌اي به نام دال كه مسموميت شديدي داشت را بلافاصله نزد دامپزشك بردم و با دارو و مراقبت‌هايي كه از اين پرنده انجام داديم از مرگ نجات پيدا كرد و دوباره به طبيعت بازگردانده شد. متأسفانه برخي از روستاييان و چوپان‌ها كه گرگ به گله آنها حمله و گوسفندان را زخمي مي‌كند براي انتقام از گرگ، لاشه گوسفند را به سم آغشته مي‌كنند ولي گاهي اوقات پرنده‌هاي شكاري از گوشت اين لاشه تغذيه مي‌كنند و مسموم مي‌شوند. در اين مدت از چوپانان روستاهاي اطراف درخواست كرده‌ام از مسموم كردن لاشه‌هاي گوسفندان خودداري كنند و خوشبختانه تعدادي از آنها دست از اين كار برداشته‌اند.
يك بار پرنده «دال زرد» را كه زخمي شده بود بعد از درمان در طبيعت رها كردم و اين پرنده در نزديكي من 4 بار دور زد كه به نوعي بيان تشكر بود. آنقدر از اين قدرداني لذت بردم كه تا پايان عمر آن را از ياد نمي‌برم. اين پرنده با وجود وحشي‌بودن محبت را حس مي‌كرد و با اين كار از من تشكر كرد.
آقاي فرهي‌نسب تلاش كرده در اين سال‌ها خانواده‌اش را نيز از چنين لذت‌هايي محروم نكند؛ «خوشبختانه همسر و ۵ دخترم نيز مرا در اين كار همراهي مي‌كنند. گاهي اوقات براي تغذيه اين پرنده‌هاي شكاري بايد روزانه ۵كيلو گوشت تهيه كنم و همسرم با مديريت زندگي‌مان هيچ‌گاه اجازه نداده است كه اين پرنده‌ها و حيوانات وحشي گرسنه بمانند. همه دخترانم عاشق اين حيوانات هستند و به من در نگهداري از آنها كمك مي‌كنند. نگهداري از حيوانات زخمي يا بيمار هميشه لذت‌بخش است. بار‌ها وقتي مشغول درمان آنها بودهام مرا چنگ زده يا گاز گرفته‌اند اما همه اينها به‌خاطر طبيعت آنهاست و به‌همين دليل سعي كرده‌ام آنها از خوي وحشي‌بودنشان فاصله نگيرند. در مراحل مختلف درماني آنها دكتر عمادي، دامپزشك منطقه، كمك زيادي به من كرده است و خوشبختانه تاكنون ۳۵۰ پرنده شكاري و وحشي و ۲۰۰ جانور زخمي و وحشي را درمان كرده و به طبيعت بازگردانده‌ام. 2 قلاده بچه‌خرس را كه مادر آنها توسط شكارچيان غيرمجاز كشته شده بود مدتي نگه‌داشتم و هر روز به آنها شير و عسل مي‌دادم. يكي از اين خرس‌ها كه به نام دنا مشهور است به تهران منتقل شده و در پارك پرديسان نگهداري مي‌شود. حيوانات وحشي زيادي ازجمله 2 گوركن را كه در تصادف زخمي شده بودند نيز درمان كرده و به جنگل بازگردانده‌ام.
«سفير دنا» در كلاس‌هاي مختلف دامپزشكي شركت كرده و با نحوه درمان پرندگان و حيوانات آشنا شده است. او با وجود آنكه درآمد زيادي ندارد اما سعي كرده غذاي اين حيوانات را از جيب خودش تأمين كند اما مشكل فقط غذا و درمان نيست؛ «به‌دليل اينكه در زمستان نگهداري از اين حيوانات در حياط خانه بسيار سخت است و آنها نياز به جاي گرمي دارند مغازه‌اي اجازه كردم و تعدادي از اين پرنده‌ها و حيوانات را به آنجا انتقال داده‌ام تا از سرما در امان باشند. البته اين حيوانات نياز به يك محيط مناسب دارند و اميدوارم سازمان حفاظت محيط‌زيست مكان مناسبي را در اختيار من قرار دهد تا بتوانم از آنها به‌خوبي نگهداري كنم.»
فرهي‌نسب مي‌گويد: بسياري از شكارچيان منطقه را مي‌شناسم و گاهي اوقات با آنها تماس مي‌گيرم تا براي ديدن پرنده‌هاي زخمي كه در مغازه از آنها نگهداري مي‌كنم بيايند. پرنده سارگپه‌اي را كه بر اثر شليك شكارچيان يكي از بال‌هايش را از دست داده و مدت‌هاست كه از او نگهداري مي‌كنم به شكارچيان نشان مي‌دهم و درخواست مي‌كنم تا با كنار گذاشتن شكار حيوانات، حق زندگي را از آنها نگيرند. خوشبختانه اين كار تأثير زيادي داشته و بسياري از آنها شكار را كنار گذاشته‌اند. زدن يك پرنده شكاري كار سختي نيست امادليل درستي براي اين كار وجود ندارد و توصيه من به شكارچيان تنها 2كلمه است و آن اينكه به آنها بگويم «مرد باشيد».
- درختان بلوط؛ خانه پرندگان شكاري
خدمات فرهي‌نسب به طبيعت و حيات‌وحش تنها به نگهداري از حيوانات زخمي خلاصه نمي‌شود؛ «درختان بلوط اين منطقه مكان امني براي زندگي پرندگان و حيوانات هستند و به‌همين دليل هر سال تعداد زيادي بذر بلوط را در اطراف سي‌سخت مي‌كارم تا چندسال بعد درختان تنومند بلوط، لانه پرندگان وحشي و شكاري شوند. 2حيوان نقش اساسي در كاشت بذر بلوط زير زمين دارند. يكي از حيوانات، گراز است كه با دندان‌هاي بلند و تيزش زمين را كنده و بذرهاي بلوط را كه در جنگل رها شده است زير خاك مدفون مي‌كند. سنجاب هم بذرهاي بلوط را زير خاك مدفون مي‌كند تا در زمان مناسب از آن به‌عنوان غذا استفاده كند اما چون حيوان فراموشكاري است نمي‌تواند جاي اين بذر‌ها را پيدا كند و به اين ترتيب بذرهاي بلوط در نقاط مختلف جنگل رشد كرده و با توجه به عمر بالا و مقاومت اين درخت در برابر كم‌آبي، مكان مناسبي براي زندگي پرندگان و همچنين حيوانات وحشي است.»
- تلاش براي نجات گونه‌هاي كمياب
گپي با دامپزشك همكار «سفير دنا»
دكتر محبوبه عمادي سال‌هاست كه در منطقه سي‌سخت حيواناتي كه توسط شكارچيان زخمي مي‌شوند را تيمار مي‌كند و با كمك عيسي فرهي‌نسب اين پرندگان و حيوانات را دوباره به طبيعت و زندگي طبيعي‌شان بازمي‌گرداند. او با بيان اينكه عيسي فرهي‌نسب با همه وجود و به‌خاطر علاقه زيادي كه به طبيعت و حيوانات دارد براي نجات و كمك به آنها تلاش مي‌كند، مي‌گويد: ۷ سال است در كلينيك دامپزشكي‌اي كه در اين منطقه بنا كرده‌ايم حيوانات زخمي و بيمار را درمان مي‌كنيم. در اين سال‌ها از نزديك شاهد بودهام كه اين مرد به پرنده‌ها و حيوانات عشق مي‌ورزد. نگهداري از حيوانات زخمي هزينه‌هاي زيادي دارد و تعدادي از اين پرندگان شكاري از گوشت تغذيه مي‌كنند و اين دوستدار حيوانات و طبيعت با هزينه خود براي اين پرنده‌ها و حيوانات گوشت تهيه مي‌كند.
دكتر عمادي ادامه مي‌دهد: متأسفانه به‌خاطر وجود تعداد زيادي تفنگ شكاري، گاهي اوقات شكارچيان براي سرگرمي دست به شكار مي‌زنند. البته در چند سال گذشته اين وضعيت با فرهنگسازي‌اي كه در زمينه شكستن تفنگ‌هاي شكاري و كنار گذاشتن شكار انجام گرفته، بهتر شده است. گاهي اوقات نيز حيوانات وحشي اين منطقه در تصادفات جاده‌اي زخمي و توسط مردم براي درمان به كلينيك دامپزشكي منتقل مي‌شوند. او از مراحل درمان حيوانات و شرايط بحراني آنها مي‌گويد: تعدادي از اين پرندگان شكاري كمياب هستند و نسل آنها در خطر انقراض قرار دارد و زماني كه توسط شكارچيان زخمي مي‌شوند اگر نتوانيم بال زخمي آنها را درمان كنيم مجبور مي‌شويم براي حفظ نسل آنها بال زخمي‌شان را قطع كنيم. گاهي اوقات نيز پرندگاني را كه زخم‌هاي آنها عميق بوده و قابل درمان نيست، درصورتي كه نسلشان در حال انقراض نباشد، مجبور مي‌شويم «اتانازي» كنيم و از بين ببريم. اين صحنه‌ها براي ما بسيار دردناك و تلخ است. در اين مدت مجبور شديم بال ۴ پرنده شكاري كمياب را كه با شليك گلوله شكارچيان زخمي شده بودند قطع كنيم. آقاي فرهي‌نسب براي مجاب كردن شكارچيان گاهي اوقات در فصل شكار، شكارچيان را به خانه يا مغازه‌اش دعوت مي‌كند و پرندگاني كه بال‌هايشان قطع شده است را به آنها نشان مي‌دهد. اين كار او تأثير زيادي داشته است. آقاي فرهي‌نسب يكي از معدود انسان‌هايي است كه براي نجات حيات‌وحش و محيط‌زيست با همه وجود تلاش مي‌كند و بخش زيادي از درآمدش را كه از راه شيشه‌بري به‌دست مي‌آورد براي تغذيه و نگهداري حيوانات زخمي هزينه مي‌كند.
نظر شما